НУТЭКЭЛИК РОССИЕН ЫНИН НЫННЫ ГАНЪОМРАВЛЕН

НУТЭКЭЛИК РОССИЕН ЫНИН НЫННЫ ГАНЪОМРАВЛЕН
Текст на русском языке http://www.ks87.ru/057052124051057051056.html

Гантэнмавлен калейпатынво газетак Дина КЭУК’ЭЙЫНЭ ынкъам Иван О’МРУВЪЕНА (Калейпатъёттэ Анадыркэн муниципальныкэн библиотекак нынныльын Тан-Богоразын ынкъам кэлик «История Чукотки»)

Перевод. История Россиен: Ытлён гинъэтэтлин рыплепавык вавылгыгыргыт эвынн’уткэкыльык рээн.
Россиякэн нутэлейвыльын, ан’к’аляйвыльын, тэнутэкэлин’ыльын, нутэйгулетыльын Чукоткакэн ынкъам Аляскакэн, лыгъоравэтльан Танн’ытан, нъэлыльын дворянино, гъурэтлин амрытэнма 1734 гивик ынкъам пэлк’этыльын галяк 1795 гивин’ит.


Лыгъоравэтльаваратгыпы ытлён, Анормэпы, еп н’инк’эю тэтъымучьын’э гэнэквэтэвлин отряда Павлуцкийын, рагтытыляльа маравпэнрытконвэпы 1744 гивик Якутскэты. Н’энку н’инк’эй, к’утырык рээн, гантаарон’авлен к’олекальагты ынкъам гэтэныннын’лин Диуркиныно, чама Николайыно.
Элгулек’-ым, гивэ, Николай Дауркин, вэчьым к’ырымэн лыгъоравэтльан, ипэ кэрэкыльын: мин’кри к’ун ытлён нъэйн’эвк’ин Танн’ытаныно (Танн’ытан – ынн’ин лыгъоравэтльата нъэйн’эвк’инэт кэрэкыльыт); лымн’э ынин ытлыгу гитлин кэрэкыльын Омшат (лыгъоравэтльамэл О’мрат), мэн’ин, вэчьым, ганмылен маравма лыгъоравэтльарык рээн, ытля-ым ган’энк’айма рытъымучьвэ гэпирилин, ынкъам н’энк’айытвагыргын Дауркинын, титэ втлён гайголятымголен вэтгавык , этъыманы, кэрэкыльык рээн гатвален: к’ээк’ын, кэлик И. Биллингсын нынныт нутэкэликин гэвытрэтэ кэрэкыльин елепы лыгъоравэтльамэл.
Якутскик н’инк’эй гэйгулетлин русильымил вэтгавык, пэтле ынкъам отгэты гэкэлийгулетлин. К’отыргыпы лыгъоравэтльэпы, рытъымучьэвэ пэрэёттэ, микынти нымкык’ин гатваленат Павлуцкийын, Дауркин ынангыётльо гитлин.
1754 гивик Якутскик Николай Дауркин гэльувылгылин майорык И. С. Шмалёвына рээн, микын экккэк, Тимофейына рээн, гэтумгыльэтлин нымкык’ин гивин’итти. Галяк мытлын’эн гивин’итти к’лигче элен’итыльын Дауркин н’эвъэнэ Павлуцкийын гэйтлин чычаткэнальэты, микынэ рээн 1760 гивик ытлён гэквэтлин Тобольскэты. Э’квыргъам Николай Дауркин нырэнъэлн’ык’ин государственныкэн мигчитльу. Сибирскыкэн губернатор Ф. И. Саймонов гавэтгыльатлен рытгымэвык ытлён рыплепавынво вавылгыгыргыт лыгъоравэтльак рээн, мин’кри к’ун ынан гэйгулетлин лыгъоравэтльэн йилыйил, «гэлкытлин ынкъам русильымил кэличитык ынкъам вэтгавык гэйгулетлин». Ф. И. Саймоновына рыпорантовнэн ынкъам рэквэтэвнин ытлён Анадыркэн острогэты.
1761 гивик Николай Дауркин Плениснерына рээн , турэрмэк анадыркэн командэн, гэквэтлин Чукоткагты. Янор ытлён Анадыркэн острогык гитлин тымн’эказако, йилыльэтыльу. Янор русильэ ытлён мэтиву нылгык’ин, юрэк’ н’ан ченэтваратэты, энмэн нъыгынтэвын. 1763 гивик Николай Дауркин гэтгиливлин нутэлейвык. Ытлён винрэтык гавэтгавйыръатленат лыгъоравэтльак рээн ванвык Красное.
1763–1764 гивиткун’ит Дауркин Чукоткаеквэ гэнуктэлейвылин, ынан тэн’ыйгуленнин айгыск’ы-нэкъаян’к’ач Чукоткакэн нотачьомыткынкэн, рыпкирэннинэт нымкык’ин яанан’ат лыгъоравэтльаваратэн ынкъам тэйкынин нутэкэликэл. Н’отк’оры ытлён гатвален нымкык’ин наукагъёляткэн ноталяйвынвык. Николай Дауркин гунминъэтэтлин рытумгыльэвык лыгъоравэтльат ынкъам русильыт. Нотачьомыткын-ым ынанайгыск’ы-нэкъаян’к’ачкэн Россиякэн Федерациен гатвын’н’олен ынин нынныгйит – нотачьомыткын Дауркинын.
Нет комментариев
Чтобы написать комментарий, нужно зарегистрироваться!
Конец содержания
Нет больше страниц для загрузки